Ordery i odznaczenia


Polonia Restituta - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2006)

W 25. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, 13 grudnia 2006 r., podczas uroczystych obchodów we wrocławskiej hali dawnego PAFAWAG-u, Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Jacka Jerza Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Z rąk Prezydenta RP odznaczenie przyjął syn śp. Antoniego Jacka Jerza, Michał. Wręczając odznaczenie Prezydent Lech Kaczyński zapowiedział jednocześnie, że w przyszłości - po rozpatrzeniu wszystkich zasług i poniesionych represji - rozważone zostanie nadanie orderu wyższej klasy.




Krzyż Wolności i Solidarności (2016)

W 40. rocznicę radomskich wydarzeń Czerwca '76, podczas uroczystych obchodów w dniu 25 czerwca 2016 r., Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Jacka Jerza Krzyżem Wolności i Solidarności. Odznaczenie w imieniu Prezydenta wręczył Prezes IPN dr Łukasz Kamiński. W obecności Prezydenta RP, Premiera oraz Marszałków Sejmu i Senatu RP odczytany został (powtarzany odtąd corocznie) zwieńczony salwą honorową uroczysty Apel Pamięci, a w nim nazwisko i biogram Jacka Jerza jako ofiary śmiertelnej stanu wojennego i komunistycznych represji.




Odznaka Honorowa Działacza Opozycji Antykomunistycznej i Osoby Represjonowanej z Powodów Politycznych (2016)

W 2016 r. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdził status działacza opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowanej z powodów politycznych oraz nadał Jackowi Jerzowi pośmiertnie Odznakę Honorową Działacza Opozycji Antykomunistycznej lub Osoby Represjonowanej z Powodów Politycznych.




Złota Odznaka za Zasługi dla Konfederacji Polski Niepodległej (1994)

W 76. rocznicę odzyskania Niepodległości, 11 listopada 1994 r., decyzją Rady Politycznej Konfederacji Polski Niepodległej oraz Kapituły Odznaki, Kongres KPN odznaczył pośmiertnie Jacka Jerza Złotą Odznaką Za Zasługi dla Konfederacji Polski Niepodległej, najwyższym odznaczeniem KPN przyznawanym osobom o szczególnych zasługach dla tworzenia i działalności Konfederacji oraz w walce o Niepodległość Polski.




Wniosek o pośmiertne odznaczenie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2018- )

Nadany pośmiertnie w 2006 r. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski odzwierciedlał jedynie część (udokumentowanych naówczas) zasług i represji poniesionych przez śp. Jacka Jerza. Liczne kwerendy archiwalne, śledztwa IPN/KŚZpNP i badania historyczne przeprowadzone dopiero w latach późniejszych ujawniły pełną ich skalę (którą ukazuje m.in. niniejsza strona internetowa) oraz niemal pełen łańcuch wydarzeń prowadzących do śmierci Jacka Jerza. Nadając w grudniu 2006 r. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Prezydent RP Lech Kaczyński zapowiedział, że w latach późniejszych - po przedstawieniu wszystkich zasług i poniesionych represji - rozważy nadanie orderu wyższej klasy. Złożenie wniosku w tej sprawie planowane było na kończący kadencję prezydentury rok 2010, czemu na drodze stanęła tragedia pod Smoleńskiem.

W myśl zapowiedzi złożonej przez śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, w 2016 r., po upływie 10 lat od nadania orderu i po wyborze na stanowisko Prezydenta RP Andrzeja Dudy, w którym upatrywano kontynuatora idei i polityki historycznej śp. Lecha Kaczyńskiego, w oparciu o wszystkie znane już zasługi i odniesione represje, na ręce Prezydenta RP Andrzeja Dudy złożony został wniosek o pośmiertne nadanie orderu wyższej klasy. Po upływie dwóch lat bez odpowiedzi na złożony wniosek, w 2018 r. z apelem o jego rozpatrzenie i pośmiertne odznaczenie orderem wyższej klasy do Prezydenta RP zwróciła się grupa najważniejszych działaczy opozycji antykomunistycznej Ziemi Radomskiej oraz - w imieniu Prezesa IPN - Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej. Niestety, do chwili obecnej wniosek nadal nie doczekał się formalnej odpowiedzi, co - w poczuciu głębokiego zażenowania - wypada jedynie pozostawić bez komentarza. Nie po słowach, a po czynach ich poznacie...

  

---

Patronaty i upamiętnienia


Rondo Antoniego Jacka Jerza w Radomiu

W dniu 26 października 2020 r. Rada Miejska w Radomiu jednogłośnie nadała imię Jacka Jerza rondu wchodzącemu w skład południowej obwodnicy Radomia (której odcinkom patronują działacze opozycji), usytuowanemu na skrzyżowaniu ulic Anny Walentynowicz oraz Wierzbickiej.

Położenie ronda Jacka Jerza w przebiegu ulicy Anny Walentynowicz ma szczególne znaczenie symboliczne, gdyż według ustaleń IPN oraz UdSKiOR wobec obu tych osób radomska SB miała prowadzić analogiczne działania - próby otrucia, co w przypadku Jacka Jerza najprawdopodobniej zakończyło się jego śmiercią.

Podjąwszy jednogłośnie uchwałę o nadaniu rondu imienia Jacka Jerza, radomska Rada Miejska po niemal 20 latach (!) ponownie godnie upamiętniła i uhonorowała wspótwórcę i przywódcę wszystkich radomskich struktur opozycji antykomunistycznej (KPN, KOWzP, NSZZ "Solidarność") i jedyną na Ziemi Radomskiej śmiertelną ofiarę stanu wojennego, naprawiając w ten sposób haniebną decyzję z 2001 r. gdy zdominowana wówczas przez postkomunistów Rada Miejska - z osobistej inicjatywy byłego komunistycznego aparatczyka, który w marcu 1981 r. w wyniku działań J. Jerza stracił stanowisko Prezydenta Miasta - przemianowała istniejącą w Radomiu od początku lat '90 ulicę Jacka Jerza na Gwardii Ludowej.

O uhonorowanie Jacka Jerza poprzez nadanie jego imienia obiektowi użyteczności publicznej do Prezydenta Miasta Radomia wystąpiło Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej. Inicjatywę obywatelską, wspartą podpisami licznej grupy mieszkańców miasta, wniósł Pan Michał Musialik, redaktor naczelny portalu Dokumentalny Radom, którego wysiłkom, zaangażowaniu i determinacji sprawa zawdzięcza - w tak szczególnie trudnym okresie paraliżu urzędów i instytucji spowodowanego sytuacją epidemiczną - pomyślne przebrnięcie przez wszystkie trybiki samorządowej biurokracji.



Projekt uchwały (druk nr 327), po jednomyślnym pozytywnym zaopiniowaniu przez Komisję Kultury, w dniu 26 października 2020 r. został jednogłośnie przyjęty w imiennym głosowaniu na XLV sesji Rady Miejskiej w Radomiu (25 głosów za przy 25 radnych obecnych na głosowaniu) i opublikowany w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego w dniu 3 listopada 2020 r. jako uchwała Rady Miejskiej w Radomiu nr XLV/403/2020.

           


Drukarnia Polowa im. Jacka Jerza (1983-1989)

Od 1983 r. do wyborów czerwcowych 1989 r. na terenie Pionek i okolic funkcjonowała podziemna drukarnia, której na cześć J. Jerza nadano nazwę Drukarnia Polowa im. Jacka Jerza. Oprócz wydawanych doraźnie ulotek i innych materiałów, drukarnia przez blisko 6 lat regularnie wydawała m.in. pismo Tymczasowej Komisji Terenowej NSZZ "Solidarność" w Pionkach o nazwie BARYKADA - Pismo Ruchu Oporu "Solidarność" Pionki. W sumie ukazało się 58 numerów pisma, każdy o objętości 12 stron w formacie A4. Pismo tworzone było w formie maszynopisu i drukowane na powielaczu spirytusowym i białkowym. Druk początkowo odbywał się na plebanii parafii św. Barbary w Pionkach, a następnie w prywatnych mieszkaniach i domach w Pionkach i okolicznych miejscowościach. Pismo kolportowane było m.in. w Pionkach, Radomiu, Kozienicach, Zwoleniu, Przysusze i in. Redaktorem naczelnym pisma był ks. Stanisław Sikorski, wikariusz w parafii św. Barbary w Pionkach. Nazwa drukarni - "Drukarnia Polowa im. Jacka Jerza" widniała na stronie tytułowej każdego z wydanych wówczas numerów "Barykady".

Zobacz zachowane numery pisma w zbiorach Biblioteki Cyfrowej Ośrodka KARTA sygnowane na głównej stronie przez Drukarnię Polową im. Jacka Jerza




Radomska Oficyna Wydawnicza (ROW) im. Jacka Jerza (1985-1995)

Reaktywowana w połowie lat '80 radomska Konfederacja Polski Niepodległej utworzyła Radomską Oficynę Wydawniczą (ROW) im. Jacka Jerza, prowadzącą całość działalności poligraficznej i wydawniczej radomskiej KPN oraz współpracujących z nią innych struktur opozycyjnych, m.in. Federacji Młodzieży Walczącej, Solidarności Walczącej, Ruchu Katolickiej Młodzieży Niepodległościowej (RKMN) i innych. Od połowy lat '80 do czasu zakończenia działalności radomskiej KPN w drugiej połowie lat '90, ROW im. Jacka Jerza wydrukowała dziesiątki tysięcy ulotek, plakatów i innych materiałów poligraficznych oraz w różnych okresach regularnie wydawała w sumie kilkanaście różnych tytułów gazetek ulicznych i pism kolportowanych na terenie Radomia i całego województwa, w tym m.in. "Kontra Komunie", "KONTRA", "KONTRA - Gazeta Uliczna", "Solidarność Młodych", "Tarcza", "Konfederat" i in.

Zobacz kilka zachowanych numerów pism wydanych przez ROW im. Jacka Jerza w zbiorach Radomskiej Biblioteki Cyfrowej

Zobacz zachowane numery licznych tytułów wydawanych przez ROW im. Jacka Jerza na stronie Stowarzyszenia "Związek Piłsudczyków Radom"










Ulica Jacka Jerza w Radomiu (1994-2001)

Pierwsza wybrana w demokratycznych wyborach Rada Miejska Radomia uczciła pamięć Jacka Jerza - twórcy i lidera radomskiej opozycji antykomunistycznej oraz jedynej ofiary śmiertelnej stanu wojennego na Ziemi Radomskiej - jednogłośnie nadając jego imię byłej ulicy Gwardii Ludowej w dzielnicy Obozisko.

Ulica Jacka Jerza istniała przez niemal 8 lat, do 2001 r., gdy rządzący wówczas Radomiem Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) na wniosek i przy osobistym zaciekłym zaangażowaniu radnego SLD Bogdana Barszczyńskiego (w latach '70 etatowego pracownika Komitetu Wojewódzkiego PZPR, a następnie w okresie 1978-1981 Prezydenta Radomia, który w marcu 1981 r. na skutek działań Jacka Jerza i radomskiej Solidarności stracił stanowisko Prezydenta Miasta) przeforsował uchwałę zmieniającą nazwę ulicy... z powrotem na Gwardii Ludowej, co było pierwszym i przez kilkanaście kolejnych lat jedynym takim przypadkiem w Polsce i odbiło się szerokim echem w całym kraju, nawet z mównicy sejmowej.

Sesja Rady Miejskiej przebiegła w atmosferze skandalu (patrz załączony poniżej protokół z obrad i artykuły prasowe) gdyż Barszczyński nie przedstawił żadnego merytorycznego uzasadnienia wniosku (dopiero w trakcie sesji, po licznych żądaniach radnych, naprędce wydrukował jednozdaniowe "uzasadnienie", że.... "obiecał to swoim wyborcom, którzy go o to prosili"), nie złożył wymaganego przepisami kosztorysu uchwały, a przede wszystkim - jak podnosili radni - "oszukał Radę i wprowadził radnych w błąd" powołując się na istnienie rzekomych podpisów mieszkańców, których mimo wielokrotnych żądań nigdy nie przedstawił. Cały klub radnych SLD zmuszono do głosowania za przyjęciem uchwały wprowadzając dyscyplinę partyjną, zaproszonym na sesję Rady Miejskiej w celu przedstawienia represji i zasług patrona ulicy przedstawicielom radomskich organizacji patriotycznych i kombatanckich wpierw uniemożliwiano wejście na obrady, a następnie SLD-owski Przewodniczący Rady Miejskiej Nita odmówił udzielenia im głosu stwierdzając "brak zaproszonych gości", zaś próbującemu wystąpić synowi Jacka Jerza... ostentacyjnie wyłączył mikrofon. W tym samym czasie "nieznani sprawcy" pomazali farbą tablice z nazwą ulicy.

         



Tak PZPR-owskie niedobitki, którzy jak bumerang w III RP powrócili do władzy, w typowy dla siebie tchórzliwy sposób - zwalcząjąc nawet pamięć o śmiertelnych ofiarach komunistycznego systemu, który sami współtworzyli, wprowadzając Radę w błąd i łamiąc jej regulamin - dokonali aktu politycznej (a w przypadku Barszczyńskiego również i czysto osobistej) zemsty na Jacku Jerzu 18 lat po jego śmierci, a Radomiowi na progu XXI wieku przywrócili symbol komunistycznego zniewolenia. Ale przecież nie był to pierwszy tak haniebny atak na nieżyjącego Jacka Jerza - już dwa dni po jego śmierci, esbecy (w III RP pozytywnie zweryfikowani, awansowani do wysokich stopni oficerskich policji i obsypani medalami) sprofanowali jego grób rozbijając znicze, łamiąc wiązanki i wieńce, zrywając z nich szarfy i wdeptując je w ziemię, z czego bezwstydnie spisali notatkę służbową.



Niemilknące echa wywołanego tym wydarzeniem skandalu (oświadczenia poselskie, artykuły prasowe, programy w ogólnopolskich stacjach telewizyjnych) po kilkunastu miesiącach zmusiły SLD do zrewidowania tej decyzji i odstąpienia od nazwy Gwardii Ludowej, jednak zaciekle odrzucono wszelkie próby przywrócenia patronatu Jacka Jerza. Ostatecznie, po miesiącach sporów, ulica otrzymała nazwę Rodziny Winczewskich (członków AK bestialsko zamordowanych przez Niemców w 1942 r.), którą nosi do dzisiaj, zaś patronat Jacka Jerza zobowiązano się wówczas uhonorować ustawieniem tam pamiątkowej tablicy (czego nigdy nie uczyniono).

Włodarzom Radomia zajęło niemal 20 lat by naprawić ten haniebny stan rzeczy. Dopiero w październiku 2020 r. Rada Miejska Radomia jednogłośnie podjęła uchwałę o ponownym godnym upamiętnieniu i uhonorowaniu Jacka Jerza, nadając jego imię rondu wchodzącemu w skład południowej obwodnicy Radomia (której odcinkom patronują działacze opozycji), usytuowanemu na skrzyżowaniu ulic Anny Walentynowicz oraz Wierzbickiej.


Tablica "Zginęli za wolną Polskę 1981-1989" w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ul. Rakowieckiej w Warszawie

W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, w dniu 13 grudnia 2021 r., w trakcie obchodów 40. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego z udziałem najwyższych władz państwowych, uroczyście odsłonięto tablicę "Zginęli za wolną Polskę 1981-1989" upamiętniającą ofiary śmiertelne stanu wojennego i ostatniej dekady PRL, w tym Antoniego Jacka Jerza. Umieszczona trwale na ścianie budynku muzeum okazała tablica składa się z 56 indywidualnych tabliczek zawierających imiona i nazwiska, zdjęcia oraz wiek każdej z ofiar. Tabliczka poświęcona Jackowi Jerzowi znajduje się na trzeciej pozycji w drugiej kolumnie. Jego biogram znajduje się również na liście ofiar stanu wojennego w internetowym portalu muzeum.







Więcej zdjęć dostępnych jest w Galerii.


Tablice w Sanktuarium w Kałkowie-Godowie

W Golgocie Wschodu znajdującej się w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Kałkowie-Godowie, w Grocie Księdza Romana Kotlarza oraz przylegającym do niej pomieszczeniu poświęconemu wydarzeniom Czerwca '76 i Solidarności Ziemi Radomskiej znajdują się tablice w hołdzie ofiarom komunizmu i twórcom etosu Solidarności, w tym Jackowi Jerzowi.








Tablica na Murze Pamięci cmentarza Les Champeaux, Montmorency, Francja

Na słynnym polskim cmentarzu Les Champeaux w Montmorency we Francji, na Murze Pamięci (Le Mur de la Mémoire) w latach '80 umieszczono tablicę w hołdzie śmiertelnym ofiarom stanu wojennego, w tym Jackowi Jerzowi (jego nazwisko znajduje się na 13. pozycji w I kolumnie nazwisk). Nad listą nazwisk zamieszczono następujący dwujęzyczny tekst: "Ofiary stanu wojennego w Polsce, zamordowani w czasie pacyfikacji fabryk i kopalń, zakatowani na komisariatach, zastrzeleni przez ZOMO podczas manifestacji".

Więcej informacji: Indeks nazwisk i mapa nekropolii (przewodnik po cmentarzu w formacie PDF), Metryka w indeksie nazwisk Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji. Uprzejmie prosimy o kontakt osoby posiadające lepszej jakości zdjęcia tablicy.






Tablica w siedzibie Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska

W 2003 r., w 20. rocznicę śmierci śp. Jacka Jerza Zarząd Regionu NSZZ "Solidarność" Ziemia Radomska ufundował i umieścił w sali konferencyjnej swojej siedziby tablicę upamiętniającą jego postać. W uroczystym odsłonięciu tablicy udział wziął Przewodniczący KPN Leszek Moczulski.




Apel Pamięci w ramach obchodów rocznic wydarzeń Czerwca '76

W dniu 25 czerwca 2016 r., w trakcie uroczystych obchodów 40. rocznicy wydarzeń radomskiego Czerwca '76 z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, Premier Beaty Szydło oraz Marszałków Sejmu i Senatu RP, odczytano Apel Pamięci zwieńczony Salwą Honorową Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, a w nim nazwisko śp. Jacka Jerza - współzałożyciela radomskiej "Solidarności", bestialsko pobitego w trakcie pacyfikacji ośrodka internowania w Kwidzynie i zamordowanego przez komunistycznych oprawców w stanie wojennym. Ten uroczysty Apel został trwale włączony do programu obchodów i jest powtarzany w każdą kolejną rocznicę wydarzeń Czerwca '76, w obecności najwyższych władz państwowych.




Plenerowa wystawa IPN 'Ofiary stanu wojennego'

Zainaugurowana w grudniu 2006 r. w 25. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego na Placu Zamkowym w Warszawie i od tego czasu cyklicznie prezentowana w centralnych punktach kolejnych miast Polski, plenerowa wystawa Instytutu Pamięci Narodowej "Ofiary stanu wojennego" to kilkadziesiąt tablic ukazujących zdjęcia i krótkie biogramy działaczy opozycji antykomunistycznej zamordowanych w stanie wojennym, a wśród nich śp. Jacka Jerza. Więcej: Informacje o wystawie na stronie IPN, Galeria zdjęć.




Upamiętnienia w prasie podziemnej

Postać Jacka Jerza była wielokrotnie upamiętniana w wydawanych w latach 1983-1990 wydawnictwach podziemnych. Oprócz not biograficznych i wspomnień zamieszczanych w rocznice śmierci, dla jego upamiętnienia napisano również kilka wierszy. Poniżej prezentujemy wiersz pamięci Jacka Jerza adresowany do jego syna Michała, zamieszczony w numerze 9/1983 kieleckiego podziemnego pisma CDN z 18.03.1983 r., oraz wiersz nieznanego autora kolportowany w formie ulotek w 7. rocznicę śmierci Jacka Jerza. Przedstawiamy również jeden z numerów pisma radomskiej Konfederacji Polski Niepodległej "Kontra" z początku 1990 r., w którym w rocznicę jego śmierci zamieszczono wspomnienia działaczy opozycji (m.in. Leszka Moczulskiego oraz czołowych działaczy Ziemi Radomskiej) na jego temat. Kolejny z prezentowanych dokumentów to jedna z pierwszych list śmiertelnych ofiar stanu wojennego opublikowana w formie ulotki/plakatu przez podziemną 'Solidarność' w 1984 r. (nazwisko J. Jerza podano na 18. pozycji tej listy). Ostatni z dokumentów to wiadomość o śmierci i przebiegu pogrzebu Jacka Jerza opublikowana w numerze 9/1983 podziemnego biuletynu "Solidarność Ziemia Radomska" wydanego w dniu 22 lutego 1983 r.